Magaca (magacyada) kale:

birta karbooniil, feeras salfayta qalalay, birta dawaynta dhiig la'aanta, birta gulookonayt ee dawaynta dhiig la'aanta, feeras salfayt

Qeexitaanka guud

Birta waa macdan muhiim ah. Waxaa looga baahanyahay unugyada dhiiga cas inay ku sameysmaan. Unugyada dhiiga cas waxay geeyaan oksijiin qeybahoo dhan ee jirka. Laakiin birta waa sun garoojo badan ah. Iska badinta birta waa sababta ugu horeyso ee sababta sumowga carruurta Mareykanka.

Birta waxay u shaqeysaa sida oksijiinta qaado qeyb ka mid ah dhiiga. Kan waa midibeeyaha gaduudka ee ku jiro gudaha unugyada dhiiga cas ee ka dhiga dhiig midibkooda. Birta jirka ayaa ku keydiyo gudaha beerka, beeryarada, iyo dhuuxa lafaha. Birta ayaa sidoo kale u baahan burutiinka murqaha inuu sameysmo. Burutiinka waxaa laga helaa unugyada murqaha. Waxay oksijiin siisaa unugyada murqaha shaqaynaya. Waxay sidoo kale ka caawisaa isku soo ururka murqaha.

Birta waxay ka caawisaa joogteynta caafimaadka unugyada dhiiga cas iyo unuga murqaha. Waxay sidoo kale ka caawisaa sameynta burutiinka maqaarka oo wuxuu ka ciyaaraa door muhiim ah oo sida difaaca jirka u shaqeeyo.

Isticmaalka caafimaad ahaan ansaxa ah

Dheeraadyada birta waxaa inta badan loo isticmaalaa in lagu daaweeyo dhiig yarida-birta.

Cudurka cunista ayaa mararka lagu daaweeyaa kaabida birta. Xaaladan waxay keentaa rabitaanka walxaha aan cuntada aheyn, sida dhoobada, ciida dhoobada, buddada dharka, jeesto, gabalada riinjiga, ama dambaska. Cudurka cunista ayaa badanaa u dhaca sabab la xiriirto yaraanshaha birta. Waxaa sidoo kale lagu arkay dumarka uurka ah iyo carruurta yaryar ee qabo arimaha hormarka, sida cudurka hormarka maskaxda.

Haddii aad qabtid shaqada difaaca liita sabab la xidhiidha yaraanshaha birta, kaabida ayaa ku caawin karta.

Sheegashooyinka aan salka laheyn

Waxaa jiri karo faa'idooyin oo aan weli lagu xaqiijin dhinaca cilmi baarista.

Birta waxay kicin kartaa difaaca jirka. Waxay sidoo kale daaweyn kartaa alkuliistinimada. Waxaa la sheegay inay xoojiso bandhigyada ciyaaraha. Marwalba la shaqeey adeeg bixiyaha daryeelka caafimaadka ka hor qaadashada birta kaabida sababtoo ah saameyntooda sunta markii waxbadan la qaato.

Qaadashada lagu taliyay

Birta waxay dabiici ahaan ku jirtaa cuntooyin badan. Waxaa sidoo kale lagu daraa cuntooyinka qaar oo waxaa loo heli karaa kaabid ahaan. Arimo badanoo caafimaad iyo habraacyada waxay kordhiyaan baahiyaha birta. Kuwaan waxaa ka mid ah:

• Dhawaan lumiyay ama ku deeqay dhiig badan

• Qulqulka dhiiga caadada aadka u culus

• Dhiig sifeynta

• Gubashooyinka

• Soo saarka aasidhka hoos u dhaco (aasidh yaraanshaha)

• Qaliinka looga saarayo qeyb ama dhammaan calooshaada (qaliinka caloosha)

• Arimaha keeno luminta dhiiga socda, sida baabasiirka, nabrada caloosha, ama gooriyaanka caloosha

• Dhiig baxa mandhaciirka sabab la xidhiidha daawooyinka asbiriinka iyo xubna xanuunka

Ciyaaraha ayaa sidoo kale u baahan kara bir. Tan waxaa sabab u ah lumitaanada weyn ee dhididka. Ciyaaraha ayaa sidoo kale sameeya dhiig badan.

Dumarka uurka leh ama naasnuujinayo ayaa u baahan kara inay qaataan kaabida. Laakiin waa inaad marwalba la hadashaa adeeg bixiyaha daryeelka caafimaadka ka hor intaadan sameyn sidaas. Heerarka birta hoose inta lagu jiro uurka waxay kordhisaa fursada ilmaha dhiciska iyo ku dhasho miisaan hoose.

Birta waxaa lagu cabiraa milligaraams (mg). Heerarka Cuntada Lagu talliyay (RDA) waa:

*Qaadashada ku fillan

Dheeraadyada birta waxay ku yimaadaan qaabab kala duwan. Qaababka qaar waxaa loo sameeyay inay yareyso saameynta caafimaadka caloosha, sida calool fadhiga. Qaab walba wuxuu leeyahay cadad ka duwan oo birta ah. Birta dhiig la'aanta iyo feeras salfayt waxay wataan cadadka ugu badan ee birta. Dawada lagu daweeyo dhiig yaraanta ayaa leh waxa ugu yar.

Garoojo waxaa loo qoray midkood sida cadadka birta ama boqolkiiba birta. Si dhow u akhri qoraalka. Tusaale ahaan, 325 mg oo feeras salfayt wuxuu wataa kaliya 65 mg oo aasaaska birta.

Birta kaarboonka ayaa ah qaab aasaaska birta. Waxay aheyd mid aad loo shiiday. Tan waxay hormarisaa sida fiican ee loo nuugo. Waa mid ka mid ah qaababka ugu badbaadada badan ee birta.

Birta dhiiga cas waxay u nuugtaa si fiican. Tan waxaa laga helaa hilibka cad iyo digaaga. Ku qaadashada fitamiin C cuntooyinka ku badan birta waxay ka caawineysaa jirkaaga inuu si fiican u nuugo, gaar ahaan illaha aan dhiiga cas aheyn.

Si nidaamka caloosha u nuugaan birta, caloosha waxay u baahantahay inay lahaataa aashito. Daawada ka hortaga aasidhka, sida calcium bicarbonate, ayaa bedeli karo heerka pH ee caloosha. Waxay ka dhigi kartaa mid aad alkaline u ah. Tan ayaa ka dhigan isticmaal badan oo daawada ka hortaga aasidhka ayaa faragelin karto isku socodka birta.

Malaha bir ku fillan oo jirkaaga ku jirto oo u keeni karta dhiig yari. Waxay u badantahay inay sababto dhiig yaranta qeybinta dhiiga. Xaaladan waxay ku sababtaa unugyada dhiiga cas inuu ka yaraado sida caadiga ah. Sidoo kale ma wataan cadad caadi ah oo dhiiga ah. Dhiig la'aanta noocaan ah waxay keeni kartaa aastaamo. Kuwaan waxaa ka mid noqon karo tabar dari, maqaar hore u bsaasay iyo cidayaha faraha, gacmaha iyo cagaha qabow, daal daran (daal), dawakhaad, yaraanshaha neefsashada, iyo madax xanuun.

Yaraanshaha fudud ee birta waxay keeni kartaa cudurka cunista. Tan waxay u muuqataa inay gaajo ku sababeyso barafka iyo, aagaga qaar ee wadanka, doobo. Waxaa badanaa lagu arkaa dumarka uurka. Ogow in cudurka cunista ee carruurta yaryar sabab uma ahan yaraanshaha birta xaaladaha intooda badan.

Saameynta caafimaadka, sunta, iyo isdhaxgalada

Birta aad ayay ugu sumeysantahay cadadyada badan. Kaliya 3 illaa 4 maalmood gudahood, heerka sunta ee birta waxay keeni kartaa dhimasho. Iska badin daran, birta ayaa si dhaqso ah u baabi'iso laymanka marinka caloosha. Waxay u keeni kartaa godad caloosha ah. Bir la'aanta qulqulka dhiiga waxay baabi'isaa laynka xididaha dhiiga (fadhiga halka unug). Tan waxay u keentaa naxdin aan la soo celin karin. Birta badan waxay sidoo kale keeni kartaa waxyeelada daran ee beerka.

Kaabida birta ah, oo ay ku jiraan fitamiinada dhalmada ka hor iyo carruurta, badanaa waxay ku yimaadaan sida kaniiniyo midib dhalaalaya. Carruurta yaryar ayaa kuwaan xiiseeyo. Waxay isku dayi karaan inay cunnaan dhaladoo dhan. Sababtoo ah birta aad ayay u sumeysantahay iyo iska badin badan waxay nooqn kartaa dhimasho, waa muhiim in lagu keydiyo dheeraadyada birta meel aysan carruurta gaari karin. U dhow boqolkiiba 100% ee sumowga birta waxay ku dhacdaa carruurta. Birta waa sababta u hogaamiso dhimashada sumowga ee carruurta.

Birta ayaa sidoo kale keeni karto saameynta caafimaadka oo garoojooyinka caadiga ah. Kuwaan ayaa ka mid ah calool fadhiga ama saxarada madow. Qaadashada saxaro jilciyaha ayaa ku caawin karto.

Qaadashada garoojo maalmeedka birta ah ee ka sareyso cadadka lagu taliyay ayaa keeni karto inay ku dhisanto jirkaaga. Tan ayaa keeni karto bir xad dhaaf ah. Tan waxay waxyeeshaa beerka oo waxay sababtaa howlgabka beerka. Waxay sidoo kale waxyeeli kartaa wadnaha, xameetida, qanjirka maskaxda, iyo xubnaha kale. Xaaladaan waxaa loo yaqaan xaalada iska badinta birta.

Qaadashada bir badan ayaa sidoo kale la xiriirto cudurka wadnaha. Daraasado ayaa sidoo kale eegayo haddii birta badan ay ka ciyaarto doorka noocyada qaar ee kansarka.

Cuduro badanoo dhiiga ayaa keeni karo dhiig yaraanshaha. Qaadashada dheeraadyada birta ayaa qarin karo arimahan. Tan waxay u keeni kartaa inaan la ogaan. Qaar ka mid ah cudurada dhiiga, haddii lagu daaweeyo birta, waxay keeni kartaa iska badin birta ah. Waxaa ka mid ah:

• Cudurka unugyada dhiigyarida la iska dhaxlo

• Guluukoos-6 Yaraanshaha macaanka-burutiinka jirka

• Cudurka dhiiga la iska dhaxlo

• Cudurka dhiiga cas ee lagu dhasho

• Cudurka kala go'a unugyada dhiiga cas

• Cudurka birta ama dhismaha birta badan ee la iska dhaxlo

• Cudurka dhiig yarida la iska dhaxla

Kaabida birta ayaa badanaa wadata tartrazine ama sulfites. Dadka alaarjiga ku ah asbiriinka waxay leeyihiin dareenka sare oo xasaasi ku ah tartrazine. Dadka qaba neefta ama xiiqda ayaa aad ugu badan inay xasaasiyadi ku noqdaan huruudka. Dadka qabo xaaladahaan waa inay la hadlaan adeeg bixiyahooda daryeelka caafimaadka ka hor intaysan qaadan dheeraadka birta.

Birta waxay faragelisaa daawooyin badan. Daawada ka hortaga aasihdka waxay yareyn kartaa inta bir ah ee jirkaaga nuugo. Sidaasna waxaa sameyn karo cimetidine, daawada xanibta soo saarista aasidhka caloosha. Tan waxay ka dhigantahay kaabida birta ah inaysan sidoo kale si fiican u shaqeyneyn. Ascorbic acid (fitamiin C) waxay kordhisaa inta birta ah ee la nuugo. Qalajiyaha chloramphenicol wuxuu kordhiyaa heerarka birta ku jirto jirkaaga.

Daawo walba ee ku jirto qoyska tetracycline waxay ku xirmeysaa birta. Tan waxay yareyneysaa nuugida labadaba daawada iyo birta. Birta sidoo kale waxay faragelisaa qalajiyayaasha levodopa, methyldopa, etidronate, levothyroxine, penicillamine, iyo quinolone. Birta waxay yareysaa sida fiican ee daawada u shaqeyso.

Ukunta, cuntooyinka caanaha, iyo cabitaanada, sida kafeega iyo shaaha, waxay yareyn karaan nuugida birta. Waa inaadan ku qaadan birta 2 saacadood gudahood ee cunista cuntooyinkan. Kalsiyoomka, faybarka, tannin (laga helo shaaha), burutiinka digirta, iyo aasidhka oxalic (ee laga helo qudaarta qaar) ayaa ka illaalin karo jirkaaga inuu nuugo birta.

Warbixin dheeraad ah

Cudurka hidaha birta badan waa arin caan ah halkaasoo jirka nuugo iyo oo keydiyo bir dheeraad ah. Waqti kadib, korodhkan waxay keeni kartaa waxyeelada xubnaha, gaar ahaan beerka. Xaaladaha badankood, aastaamaha masoo baxaan illaa laga gaaro da'da 40. Cudurkan waxaa la arkaa ku dhawaad 10 jeer sida ku badan ragga (qiyaastii 1.5 1,000) oa badan dumarka. Tan ayaa sabab u ah dumarka u muuqdo inay ku lumiyaan dumarka dhinaca dhiiga caadada. Ragga waa inuu ka feejignaadaan qaadashada dheeraadyada birta. Cuntada caafimaadka leh ayaa badanaaa siisa ragga bir ku fillan.